Class-7 (रुचिरा) तृतीयः पाठः स्वावलम्बनम् / NCERT books/ CBSE Syllabus

तृतीयः पाठः

स्वावलम्बनम्

 

शब्दार्थाः

समृद्धः	धनी	rich
चत्वारिंशत्	चालीस	forty
अष्टादश	अठारह	eighteen
प्रकोष्ठेषु	कमरों में	in the rooms
पञ्चाशत्	पचास	fifty
गवाक्षाः	खिड़कियाँ	windows
चतुश्चत्वारिंषत्	चवालीस	forty four
षट्त्रिंशत्	छत्तीस	thirty six
कृषकदम्पती	किसान पति पत्नी	farmer couple
आतिथ्यम्	अतिथि सत्कार	respecting guests
कर्मकरः	काम करने वाला	worker
भवताम्	आपके	yours
भृत्यः	नौकर/ सेवक	servant
शक्नुवन्ति	सकते है	able to do
सार्धद्वादशावादनम्	साढ़े बारह बजे	half past twelve
साम्प्रतम्	अभी	now

     

 

अभ्यासः

1- उच्चारणं कुरूत-

विंशति	त्रिंशत्	चत्वारिंशत्
द्वाविंशतिः	द्वात्रिंशत	द्विचत्वारिंशत्
चतुर्विंशतिः	त्रयस्त्रिंशत्	त्रयष्चत्वारिंशत्
पञ्चचविंशतिः	चतुस्त्रिंशत्	चतुशचत्वारिंशत्
अष्टाविंशतिः	अष्टात्रिंशत्	सप्तचत्वारिंशत्
नवविंशतिः	नवत्रिंशत्	पञ्चाशत्

 

2- अधोलिखितानां प्रश्नानामुत्तराणि लिखत-

क- कस्य भवने सर्वविधानि सुखसाधनानि आसन्?

उत्तर- श्री कण्ठस्य भवने सर्वविधानि सुखसाधनानि आसन्।

 

ख- कस्य ग्रहे कोऽपि भृत्यः नास्ति?

उत्तर- श्री कृष्णमूर्तेः गृहे कोऽपि भृत्यः नास्ति।

 

ग- श्रीकण्ठस्य आतिथ्यम् के अकुर्वन्?

उत्तर- श्रीकण्ठस्य आतिथ्यम् श्रीकृष्णमूर्ते माता पिता च अकुर्वन्।

 

घ- सर्वदा कुत्र सुखम्?

उत्तर- स्वालम्बने सर्वदा सुखम्।

 

ड-श्रीकण्ठः कृष्णमूर्तेः गृहं कदा अगच्छत्?

डततर- श्रीकण्ठः कृष्णमूर्तेः गृहं प्रातः नववादने अगच्छत्?

 

 च-कृष्णमूर्तेः कति कर्मकराः सन्ति?

उत्तर- कृष्णमूर्तेः अष्टौ कर्मकराः सन्ति।

 

3- चित्राणि गणयित्वा तदधः संख्यावाचकशब्दं लिखत-

 

 

֍֍֍֍֍֍ ֍֍֍֍֍֍ ֍֍֍֍֍֍

अष्टादश

۝۝۝۝۝۝۝ ۝۝۝۝۝۝۝ ۝۝۝۝۝۝۝

एकोविंशति

⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝ ⃝

पञ्चाचादश

⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿ ⓿

षट्त्रिंशत्

ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ ꙮ

चतुर्विंशति

֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍ ֍

 त्रयस्त्रिंशत्

 

4- मञ्‍जूषातः अड़कानां कृते पदानि चिनुत-

चत्वारिंशत्, सप्तविंशतिः, एकत्रिंश्त्, पञ्चाशत्, अष्टाविंशतिः, त्रिंशत्, चतुर्विशतिः

 

28- अष्टाविंशतिः

27- सप्तविंशतिः

30- त्रिंशत्

31- एकत्रिंशत्

24- चत्वारिंशत्

40-चतुर्विशतिः

50- पञ्‍चाशत्

5- चित्रं दृष्ट्वा मञ्‍जूषातः पदानि च प्रयुज्य वाक्यानि रचयत-

       

कृषकाः, कृषकौ, एते, धान्यम्, एषः, कृषकः, एतौ, क्षेत्रम्, कर्षति, कुरूतः, खननकार्यम्, रोपयन्ति

 

1- एषः कृषकः क्षेत्रम् कर्षति।

2- एतौ कृषकौ खनन कार्यम् कुरूतः।

3- एते कृषकाः धान्यं रोपयान्त।

 

6- अधोलिखितान् समयवाचकान् अंकान् पदेषु लिखत-

यथा- 10.30-सार्धद्वादशवादनम्

5.00- पञ्‍चवादनम्

7.00- सप्तवादनम्

3.30-सार्घत्रिवादनम्

2.30- सार्धद्विवादनम्

9.00- नववादनम्

11.00- एकादशवादनम्

12.30-सार्धद्वादशवादनम्

4.30- सार्धचतुर्वादनम्

8.00- अश्‍टाद्वादनम् 

1.30- सार्धएकवादनम्

7.30-सार्धसप्तवादनम्

 

7- मञ्‍जूषातः पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

षड्, त्रिंषत्, द्वौ, द्वादश, अश्‍टाविंशतिः

 

क- षड् ऋतवः भवन्ति।

ख- मासाः द्वादश भवन्ति।

ग- एकस्मिन् मासे त्रिंशत् अथवा एकत्रिंशत् दिवसाः भवन्ति।

घ- फरवरी-मासे सामान्यतः अष्टाविंशतिः दिनानि भवन्ति।

ड- मम शरीरे द्वौ हस्तौ स्तः।

 

ध्यातव्यम्

 

भारतीयवर्षानुसारं मासानां ऋतूनां च नामानि-

1	चैत्रः	वसन्तः
2	वैषाखः
3	ज्येष्ठः	ग्रीष्मः
4	आषाढ़ः
5	श्रावणः	वर्षा
6	भाद्रपदः
7	आष्विनः	शरद्
8	कार्तिकः
9	मार्गशीर्षः	हेमन्तः
10	पोषः
11	माघः	शिशिरः
12	फाल्गुनः

 

 

 I would like to express my gratitude to Mrs. Manju Gautam for contributing all the chapters of Ruchira part-2 on this blog

Back to Table of Contents