Class-8 Sanskrit (Ruchira)परिशिष्टम् - कारकम् NCERT Book/ CBSE Syllabus
कारकम्
वाक्ये क्रियायाः सद्यः अन्वयः येन पदेन
षब्देन वा सह भवति तत्पदं कारकं भवति। कारकाणाम् अर्थ प्रकाषयितुं येषां
प्रत्ययानां संयोजनं षग्दैः सह भवति ते- प्रत्ययः कारकविभक्तयः भवन्ति।
सामान्यतः विभक्तिः द्विविधाः-
1. कारकविभक्तिः
2. उपपदविभक्तिः
कारकविभक्तिः-
कारकद्वारा प्रयुक्तविभक्तिः भवति। यथा-बालक विद्यालयं गच्छति। अत्र बालकः
इत्यत्र कत्त्र्कारकमिति प्रथमा विभक्तिः।
विद्यालयम् इत्यत्र कर्मकारमिति द्वितीया विभक्तिः।
उपपदविभक्तिः-
पदम् आश्रित्य या विभक्तिः सा उपपद्-विभक्तिः। यथा-गुरवे नमः अत्र ‘नमः’ इति पदस्य
प्रयोगेण चतुर्थी विभक्तिः।
अभितः
–
ग्रामम् अभितः पर्वताः सन्ति।
परितः-
ग्रामं परितः उद्यानम् अस्ति।
उभयतः-
विद्यालयम् उभयतः पुष्पवाटिका।
सर्वतः-
पुष्पवाटिकां सर्वतः वृक्षाः सन्ति।
सह-
शशाङ्केण सह रोहिणी गृहं गतवती ।
साकं-
मया साकं त्वं गच्छसि।
समम्-
त्वया समम् अहं गच्छामि।
सार्धं-
प्रधानमन्त्रिणा सार्धं मन्त्रिणः अपि गतवन्तः।
अलम्-
अलम् विवादेन। अलं श्रमेण। रामः रावणाय अलम्।
नमः-
गुरवे नमः।
स्वाहा-
अग्नये स्वाहा।
स्वधा-
पित्भ्यः स्वधा।
वषट्-
देवतायै वषट्।
Comments
Post a Comment