Class-6 (रुचिरा) चतुर्दशः पाठः - अहह आः च /NCERT book/CBSE Syllabus
चतुर्दशः पाठः
अहह आः च
शब्दार्थाः
|
लीनः |
संलग्न,
तल्लीन |
engaged |
|
वाञ्छति |
चाहता है/ चाहती है
|
wishes/wants |
|
को Sपि (कः + अपि) |
कोई भी |
whosoever |
|
आनय |
लाओ |
bring |
|
अहह |
कष्टसूचक
अव्यय |
oh! |
|
आः |
पीड़ासूचक
अव्यय |
ah! |
|
आनेतुम् |
लाने के
लिए |
to bring |
|
निर्गच्छति |
निकलता
है |
comes out/ exist/ |
|
इतस्ततः (इतः + ततः ) |
इधर उधर |
here and there |
|
धराम् |
पृथ्वी
को |
the earth |
|
प्राप्स्यति |
पाएगा |
will receive |
|
व्यथाम् |
दुःख को |
pain |
|
सद्यः |
तत्काल, तुरंत |
instantly |
|
अपर्य |
दे दो |
give |
|
उद्घाटयति |
खोलता है
|
open |
|
दशति |
डसती है, काटती है |
bite |
|
अत्युच्चैः(अति+ उच्चैः) |
बहुत जोर से |
very loudly |
|
चीत्करोति |
चिल्लाता है |
cries |
अभ्यासः
1- अधोलिखितानां पदानां समुचितान् अर्थान्
मेलयत्-
|
क |
ख |
|
हस्ते |
अकस्मात् |
|
सद्यः |
पृथ्वीम् |
|
सहसा |
गगनम् |
|
धनम् |
शीघ्रम् |
|
आकाशम् |
करे |
|
धराम् |
द्रविणम् |
.
|
क |
ख |
|
हस्ते |
करे |
|
सद्यः |
शीघ्रम् |
|
सहसा |
अकस्मात् |
|
धनम् |
द्रविणम् |
|
आकाशम् |
गगनम् |
|
धराम् |
पृथ्वीम् |
2-मञ्जूषातः उचितं विलोमपदं चित्वा लिखत-
|
प्रविषति, सेवकः, मूर्खः, नेतुम्, नीचैः, दुःखितः |
क- चतुरः - मूर्खः
ख- आनेतुम् - नेतुम्
ग- निर्गच्छति - प्रविषति
घ- स्वामी - सेवकः
ड- प्रसन्नः - दुःखितः
च- उच्चैः - नीचैः
3- मञ्जूषातः उचितम् अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थानानि
पूरयत-
|
इव, अपि, एव, च, उच्चैः |
क- बालकाः बालिकाः च
क्रीड़ाक्षेत्रे क्रीड़न्ति।
ख- मेघाः उच्चैः
गर्जन्ति।
ग- बकः हंसः इव
श्वेतः भवति।
घ- सत्यम् एव
जयते।
ड- अहं पठामि,
त्वम् अपि पठ।
4- अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरं लिखत-
क- अजीजः गृहं गन्तुं
किं वाञ्छति?
उत्तर- अजीजः गृहं
गन्तुं अवकाशं वाञ्छति।
ख- स्वामी मूर्खः आसीत्
चतुरः वा?
उत्तर- स्वामी चतुरः
आसीत्।
ग- अजीजः कां व्यथां
श्रावयति?
उत्तर- अजीजः वृद्धां
व्यथां श्रावयति।
घ-अन्या मक्षिका कुत्र
दशति?
उत्तर- अन्या मक्षिका
ललाटे दशति।
ड- स्वामी अजीजाय किं
दातुं न इच्छति?
उत्तर- स्वामी अजीजाय
धनं दातुं न इच्छति।
5- निर्देशानुसार लकारपरिवर्तनं कुरूत-
यथा- अजीजः परिश्रमी
आसीत्।
लट्लकारे - अजीजः
परिश्रमी अस्ति।
क- अहं शिक्षकाय धनं
ददामि।
लट्लकारे - अहं शिक्षकाय
धनं दास्यामि।
ख- परिश्रमी जनः धनं
प्राप्स्यति।
लट्लकारे - परिश्रमी
जनः धनं प्राप्नोति।
ग- स्वामी उच्चैः
वदति।
लड.गलकारे- स्वामी
उच्चै अवदत्।
घ- अजीजः पेटिकां
गृह्णाति।
लृटलकारे - अजीजः
पेटिकां ग्रहीष्यति।
ड- त्वम् उच्चैः
पठसि।
लोट्लकारे- त्वम्
उच्चैः पठ।
6- अधोलिखितानि वाक्यानि घटनाक्रमानुसारं लिखत।
क- स्वामी अजीजाय
अवकाषस्य पूर्ण धनं ददाति।
ख- अजीजः सरलः
परिश्रमी च आसीत्।
ग- अजीजः पेटिकाम्
आनयति।
घ- एकदा सः बृहं
गन्तुम् अवकाषं वा´छति।
ड- पीड़ितः स्वामी
अत्युच्चैः चीत्करोति।
च‘ मक्षिके स्वामिनं
दषतः।
उत्तर- 1-अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।
2- एकदा सः बृहं गन्तुम् अवकाषं वा´छति।
3- अजीजः पेटिकाम् आनयति।
4- मक्षिके स्वामिनं दशतः।
5- पीड़ितः स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।
6- स्वामी अजीजाय अवकाशस्य पूर्ण धनं ददाति।
I
would like to thank Mrs. Manju Gautam for contributing all the chapters of
Ruchira part-1 on this blog
Comments
Post a Comment