Class-6 (रुचिरा) द्वादशः पाठः - दशमः त्वम् असि /NCERT book/CBSE Syllabus

द्वादशः पाठः

दशमः त्वम् असि

शब्दार्थाः

इदानीम्	अब	now
एकदा	एक बार	once
स्नानाय	नहाने के लिए	for bathing
निर्मलम्	साफ	clean
शीतलम्	ठण्डा	cold
तीर्त्वा	तैरकर	after swimming
नायकः	नेता	leader
चिरम्	देर तक	for a long time
उत्तीर्णाः	पार कर लिया	crossed over
तदा	तब	then
अगणयत्	गिना	counted
स्नात्वा	नहाकर	after bathing
अपरः	दूसरा	another
पुनः	फिर, दोबारा	again
आसन्	थे/थीं	were
नद्याम्	नदी में	in the river
तूष्णीम्	मौन	silent
पथिकः	राहगीर	traveler
स्नातुम्	स्नान के लिए	to take bath
मग्नः	डूब गया	sank
प्रह्रष्टाः	आनन्दित/प्रसन्न	happy
श्रुत्वा	सुनकर	after listening
इति	उद्धरण की समाप्ति / का सूचक अव्यय	to end a sentence/ context

                                                                               

अभ्यासः

1- उच्चारणं कुरूत-

पुॅल्लिड.गे - स्त्रीलिड.गे - नपुसकलिड.गे

एकः	एका	एकम्
द्वौ	द्वे	द्वे
त्रयः	तिस्त्रः	त्रीणि
चत्वारः	चतस्त्रः	चत्वारि
पञ्च	पञ्च	पञ्च
षट्	षट्	षट्
सप्त	सप्त	सप्त
अष्ट	अष्ट	अष्ट
नव	नव	नव
दश	दश	दश

 

2- प्रश्‍नानाम् उत्तराणि लिखत-

क- कति बालकाः स्नानाय अगच्छन्?

उत्तर- दश बालकाः स्नानाय अगच्छन्।

 

ख- ते स्नानाय कुत्र अगच्छन्?

उत्तर- ते स्नानाय नदीम् अगच्छन्।

 

ग- ते कं निष्चयम् अकुर्वन्?

उत्तर- ते निष्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः।

 

घ- मार्गे कः आगच्छत्?

उत्तर- मार्गे पथिकः आगच्छत्।

 

ड- पथिकः किम् अवदत्?

उत्तर- पथिकः अवदत् यत् दशमः त्वं असि।

 

3- शुद्धकथनानां समक्षम् (✓) इति अशुद्धकथनानां समक्षं (X) कुरूत-

क- दशबालकाः स्नानाय अगच्छन्। (✓)

ख- सर्वे वाटिकायाम् अभ्रमन्। (X)

ग- ते वस्तुतः नव बालकाः एव आसन्। (X)

घ- बालकः स्वं न अगणयत्। (✓)

ड- एकः बालकः नद्यां मग्नः। (X)

च- ते सुखिताः तुष्णीम् अतिष्ठन्। (✓)

छ- कोऽपि पथिकः न आगच्छत्। (X)

ज- नायकः अवदत्- दषमः त्वम् असि इति। (✓)

झ- ते सर्वे प्रह्रष्टाः भूत्वा गृहम् अगच्छन्। (✓)

 

गणयित्वा, श्रुत्वा, दृष्ट्वा, कृत्वा, गृहीत्वा, तीर्त्वा

 4- मंजूषात्ः शब्दान् चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

  

क- ते बालकाः तीर्त्वा नद्याः उत्तीर्णाः।

ख- पथिकः बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत्।

ग- पुस्तकानि गृहीत्वा विद्यालयं गच्छ।

घ- पथिकस्य वचनं श्रुत्वा सर्वे प्रमदिताः गृहम् अगच्छन्।

ड- पथिकः बालकान् गणयित्वा अकथयत् दशमः त्वम् असि।

च- मोहनः कार्य कृत्वा गृहं गच्छति।

 

5- चित्राणि दृष्ट्वा संख्यां लिखत्-

षट् कन्दुकानि।

त्रयः चटकाः।

एकम् पुस्तकम्।

द्वौ मयूरौ।

द्वे बालिके।

षट्‌ तालाः।

पंच कपोताः।

दश पत्राणि।

 

I would like to thank Mrs. Manju Gautam for contributing all the chapters of Ruchira part-1 on this blog

Back to Table of Contents